Τήνος
Η Τήνος είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων (Έκταση 194,59 τ.χλμ.) μετά τη Νάξο, την Άνδρο και την Πάρο. Έχει 8.574 κατοίκους (απογραφή 2001) μοιρασμένους σε 62 οικισμούς. Ανήκει στις βόρειες Κυκλάδες και βρίσκεται ΝΑ. της Άνδρου και ΒΔ. της Μυκόνου.Ο Τσικνιάς που βρίσκεται στα ανατολικά είναι το ψηλότερο βουνό του νησιού με 726 μ. ύψος. Στο κεντρικό τμήμα δεσπόζει ο απόκρημνος βράχος του Εξώμβουργου (ή Ξώμπουργο) με 641 μ. ύψος με την Αρχαία και Ενετική πόλη, του οποίου το ανώτερο τμήμα είναι εκ φύσεως απρόσβλητο γιατί είναι απόκρημνο από τις τρεις πλευρές και το οροπέδιο του Πατέλα ή «κάμπος πολέμου». Το σχήμα του νησιού είναι επίμηκες τριγωνικό. Το συνολικό μήκος της ακτογραμμής, που παρουσιάζει πλούσιο οριζόντιο και κάθετο διαμελισμό, με πολλούς όρμους και ακρωτήρια, υπολογίζεται συνολικά σε 114 χλμ. μαζί με τις βραχονησίδες Καλόγεροι στο βόρειο άκρο, και τις νησίδες Πλανήτης, Δρακονήσι και Πρασονήσια στις βόρειες ακτές, ενώ ο περίπλους των παραλίων της σε μικρή απόσταση από την ακτή φθάνει τα 37 περίπου ν. μίλια.
Κλίμα
Το κλίμα είναι γενικά εύκρατο μεσογειακό. Ο χειμώνας είναι ήπιος και το καλοκαίρι
δροσερό και με αρκετούς ανέμους, κυρίως νοτιάδες (άνεμοι που
δυσκολεύουν την προσέγγιση στο κεντρικό λιμάνι του νησιού) κατά την
περίοδο των μελτεμιών.
Το θερμόμετρο το χειμώνα σπάνια κατεβαίνει στο μηδέν και το καλοκαίρι
σπάνια ξεπερνά τους 37° Κελσίου. Οι μέγιστες βροχοπτώσεις σημειώνονται
τον Ιανουάριο και οι ελάχιστες τον Ιούλιο. Κατά τη θερινή περίοδο
επικρατεί συνήθως ξηρασία. Παρόλα αυτά η υγρασία είναι έντονη
ανεξαρτήτως εποχής.
Μορφολογία
Το έδαφος γενικά είναι ορεινό με υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 729 μέτρα. Δεν υπάρχουν δάση και μεγάλες πεδινές εκτάσεις. Χαρακτηριστικό είναι το επικλινές του εδάφους στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού, έτσι ώστε οι αγροί να παρουσιάζουν εικόνα μεγάλων σκαλοπατιών, τα λεγόμενα «πεζούλες» ή «χαλιά», που διαχωρίζονται από χαμηλούς μανδρότοιχους, τους τράφους από «ξερολιθιές».Γι' αυτό το χαρακτηριστικό της η Τήνος χαρακτηρίστηκε από τον Κ. Καστοριάδη ως «χειροποίητο νησί». Πεδινή έκταση συναντάται στον κάμπο της Κολυμπήθρας, στο βόρειο μέρος του νησιού, όπου καλλιεργούνται οπωροκηπευτικά και εσπεριδοειδή.
Τα υψηλότερα βουνά είναι κατά σειρά ο Τσικνιάς (729 μ.) στο Ν.Α. τμήμα της νήσου, η Πατέλα ή Πολέμου Κάμπος (616μ.) στο δυτικό τμήμα της νήσου και το Κεχροβούνι (604μ.) με τη Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και το Όρος (375μ.).
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νησιού είναι οι πολλοί και με αξιοθαύμαστη αρχιτεκτονική περιστεριώνες και τα εκατοντάδες εξωκλήσια του. Συνολικά, εκκλησίες και εξωκλήσια μαζί φτάνουν τα 750.
Ιστορικοί χρόνοι
Κατά τους Περσικούς πολέμους ο Τήνιος Παναίτιος έσπευσε και αποκάλυψε στους Έλληνες τα σχέδια των Περσών. για το λόγο αυτό, το όνομα της Τήνου αναγραφόταν στον τρίποδα που αφιέρωσαν οι Έλληνες στους Δελφούς. Στη συνέχεια η Τήνος αποτέλεσε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. που η Τήνος πέρασε στο Βασίλειο των Μακεδόνων, το ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης ανακαινίστηκε και παρείχε ασυλία. Την εποχή εκείνη η Τήνος αποτελούσε την έδρα του, ανανεωμένου από τους Ρόδιους, Κοινού των Νησιωτών και γνώρισε μεγάλη ακμή.
Αργότερα η Τήνος υπάχθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας και κατά τον 1ο αιώνα υπέφερε από τις συγκρούσεις των Ρωμαίων με το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη αφενός και από τους πειρατές αφετέρου. Τότε καταστράφηκαν και πολλά αγάλματα στο ιερό του Ποσειδώνα.
Μεσαίωνας – Βυζάντιο: Πειρατικές επιδρομές, καταστροφικοί σεισμοί, επιδημίες, άνιση κατανομή της γης και σκληροί φόροι: στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Τήνος υποφέρει και παρακμάζει.
Μεσαίωνας – Ενετοκρατία: Το νησί πέρασε στην κυριαρχία των Ενετών το 1204, που την οχυρώνουν (κάστρο, στόλος) για να αντέξει σε πειρατές και Τούρκους. Ως το 1715 η Τήνος όχι μόνο δεν πέρασε στα χέρια των Οθωμανών, αλλά υπήρξε ορμητήριο καταστροφικών επιδρομών εναντίον τους. Η κεντρική της θέση στο πέλαγος εξηγεί την επιμονή των Ενετών: όποιος είχε την Τήνο, είχε τον έλεγχο του Αιγαίου. Η μακροχρόνια παρουσία τους εξηγεί την ύπαρξη καθολικής κοινότητας στο νησί μέχρι σήμερα.
Το πολεμικό πλοίο"Έλλη"
Σύμφωνα με κάποιο θρύλο των πρόσφατων χρόνων απο την Τήνο πέρασε και ο Ναπολέων Βοναπάρτης και μάλιστα ο τόπος διαμονής του ήταν τα Λουτρά στο δήμο Εξωμβούργου όπου υπάρχουν και πολλά στοιχεία-μνημεία ρωμαϊκού πολιτισμού.
Στα τέλη του 18ου αι.πληθαίνουν οι σχέσεις με τον Ελληνισμό των Μικρασιατικών Παραλίων και ακμάζει στη Σμύρνη η παροικία των Τηνίων, γόνος της οποίας υπήρξε ο άγιος Αμβρόσιος, μετέπειτα Μητροπολίτης Μοσχονησίων.[5]
Νεότερα χρόνια – Η εύρεση της εικόνας της Παναγίας στις 30 Ιανουαρίου του 1823 προκαλεί εθνική συγκίνηση και ερμηνεύεται ως ιερό μήνυμα για το δίκαιο του αγώνα. Συγκίνηση, αλλά και αγανάκτηση θα προκαλέσει το Δεκαπενταύγουστο του 1940 ο τορπιλισμός του ευδρόμου «Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο.
Μυθολογία
Σύμφωνα με ένα μύθο της ελληνικής μυθολογίας, ο θεός της θάλασσας Ποσειδώνας έστειλε στην νήσο αυτή ένα σμήνος πελαργών προκειμένου να απαλλάξει τους αρχαίους κατοίκους της από τα πολλά φίδια που το είχαν σχεδόν κατακλύσει. Έτσι οι κάτοικοι ευγνωμονώντας τον Ποσειδώνα και τη μυθική σύζυγό του Αμφιτρίτη ανήγειραν δύο ναούς στους οποίους και τους τιμούσαν ως προστάτες τους. Οι ναοί αυτοί βρίσκονται στην περιοχή των Κιονίων σε κοντινή απόσταση από τη χώρα της Τήνου. Μάλιστα οι δύο αυτοί ναοί κατά τους ιστορικούς χρόνους εξελίχθηκαν σε μεγάλο θρησκευτικό κέντρο όπου οι προσκυνητές της ιερής Δήλου σταματούσαν πρώτα για κάθαρση. Πράγματι τα αρχικά ονόματα της νήσου ήταν «Οφιούσα» και «Υδρόεσσα» ή «Υδρούσα» από τα πολλά φίδια και τις πλούσιες πηγές της, εξ ου και η πλοκή του μύθου.Ένας άλλος μύθος που συνδέεται με το νησί, είναι αυτός των Βορεάδων, τον οποίο γνωρίζουμε αποσπασματικά από διάφορες πηγές. Σημαντικότερη πηγή για αυτόν τον μύθο παραμένει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα σχόλια που κάνει για την Αργοναυτική εκστρατεία. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο οι δύο Βορεάδες, Ζήτις και Καλαΐς, κατά την επιστροφή τους απο την Αργοναυτική εκστρατεία έγιναν θύματα του μίσους του Ηρακλή για τον πατέρα τους. Ο Ηρακλής τους κυνηγούσε αμέσως μετά την έξοδο του πλοίου της Αργούς απο τον Ελλήσποντο στο Αιγαίο, αλλά οι Βορεάδες ήταν πτερωτοί και τους έφθασε αρκετά πιο κάτω στο Αιγαίο, επάνω απο την Τήνο, όπου και τους εφόνευσε τελικά. Σύμφωνα με τον ίδιο μύθο, οι Βορεάδες ενταφιάστηκαν στο όρος Γύρος, το οποίο ταυτίζεται απο πολλούς με τον σημερινό Τσικνιά. Πάνω στο τάφο κάθε Βορεάδη ο μύθος λέει ότι τοποθετήθηκε ένας ογκόλιθος που εσείετο αέναα, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο ανάλογα με την πνοή του πατέρα τους Βορέα, του θεού των ανέμων.
Παναγία της Τήνου
Στην Τήνο βρίσκεται και ο ναός της Παναγίας Ευαγγελίστριας, με την ομώνυμη θαυματουργό, κατά τη χριστιανική παράδοση, εικόνα. Η εκκλησία γιορτάζει στις 25 Μαρτίου (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου), ωστόσο αποτελεί τον πιο δημοφιλή προορισμό του Δεκαπενταύγουστου (Κοίμηση της Θεοτόκου). Στις 30 Ιανουαρίου (Τριών Ιεραρχών) γιορτάζεται η επέτειος της εύρεσης της Αγίας Εικόνας της Μεγαλόχαρης. Την ημέρα αυτή πραγματοποιείται κάθε χρόνο το έθιμο «Φαναράκια». Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ακολουθεί λιτανεία και περιφορά της εικόνας στη χώρα της Τήνου, όπου συμμετέχουν μικροί και μεγάλοι, κρατώντας πολύχρωμα φαναράκια και ψέλνοντας ύμνους για την Παναγία. Η εκκλησία της Ευαγγελίστριας (και ένα μέρος του συγκροτήματος) υπήρξε το πρώτο δημόσιο οικοδόμημα της ελεύθερης Ελλάδας. Ανεγέρθηκε μέσα στην κλαγγή των επαναστατικών όπλων (1823-1831), με τον οβολό χιλιάδων κατατρεγμένων Ελλήνων και με προσωπική εργασία ντόπιων και παρεπιδημούντων προσφύγων.
Επικεφαλής της οικοδόμησης ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας της εποχής, ο Ευστράτιος Εμμανουήλ Καλονάρης, Τήνιος εγκατεστημένος στη Σμύρνη, από όπου και ονομάσθηκε «Σμυρναίος». Αυτός σχεδίασε τον ναό, μαζί με τα αρχικά του προσκτίσματα, το (πρώτο) καμπαναριό, τα αρχιτεκτονικά διακοσμήματα και διηύθυνε τις εργασίες.. Ακολουθώντας τα αρχιτεκτονικά πρότυπα του νησιού και εντάσσοντας σε αυτά καινοτομίες από τη δυτική και τη μικρασιατική παράδοση, δημιούργησε ένα μοναδικό οικοδόμημα, ειδικά σχεδιασμένο να δέχεται προσκυνητές. Μαζί με τον Ευστράτιο εργάστηκε ένας πολύ σημαντικός μαρμαροτεχνίτης, ο Χατζησίμος Νικολάου από τα Υστέρνια της Τήνου. Σε αυτόν και στο εργαστήριο του οφείλονται το κάτω τμήμα του τέμπλου, ο άμβωνας, οι στύλοι στις κλίμακες, η ανάγλυφη εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής του αγιάσματος, το υπέρθυρο της εισόδου του ναού με την κτητορική επιγραφή και τέλος κρήνες και πορτοσιές.
Εξίσου ονομαστοί ήταν στην εποχή τους και οι λοιποί μάστορες που εργάστηκαν στο ναό: ο ξυλογλύπτης Φραγκίσκος Καναχίλης, ο οποίος σκάλισε τα ξύλινα τμήματα του τέμπλου, το δεσποτικό θρόνο, τα παραθρόνια και το παλαιό προσκυνητάριο, σε στυλ μπαρόκ με επιχρυσώσεις και ο Σμυρναίος ζωγράφος Χατζη-Λαμπρινός που ιστόρησε τις δεσποτικές εικόνες του τέμπλου (1824-1825) . Ο ζωγράφος Ιωάννης Σιώτος υπογράφει την εικόνα της Μεταμορφώσεως και εικονίδια εορτών (1826), ο Φραγκίσκος Δεσίπρης από τον Τριπόταμο της Τήνου την Κοίμηση της Θεοτόκου στο αριστερό κλίτος (1840), ο Ν. Γ.Αλβέρτης τους Αρχαγγέλους στις πλάγιες πύλες του ιερού (1858). Από τους πολλούς ακόμα τεχνίτες, ας αναφερθούν ο Χατζη-Αντώνης Λύτρας (πατέρας του Νικηφόρου Λύτρα), οι Δ.Μεσολογγίτης και Φρ. Λυρίτης, ο Νικόλαος Α. Ρήγος ή Σιλιβάνης, ο Ιωάννης Λυρίτης (γιος του Φραγκίσκου), ο Κώστας Καπαριάς, ο Ιωάννης Φιλιππότης, ο ξυλογλύπτης Ευάγγελος Καγιώργης και ο σιδηροτεχνίτης Ανδρέας Ρήγος. Άξια ενδιαφέροντος είναι και όλα τα αντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης που κοσμούν το ναό, αφιερώματα πιστών τα περισσότερα, όπως έργα αργυροτεχνικής, ορειχαλκουργίας, χρυσοκεντητικής και φορητές εικόνες.
Πλήθος πιστών από όλο τον κόσμο συρρέει στην Τήνο για προσκύνημα, αν και γενικότερα είναι πόλος έλξης για πολλούς πιστούς σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Παραλίες Τήνου
| Νότια - Νοτιοδυτική Πλευρά | Νοτιοανατολική Πλευρά | Βόρεια-Βορειοανατολική Πλευρά |
|---|---|---|
| Βαθύ | Άγιος Δημήτριος | Μαλλί |
| Άσπρος Γυαλός | Σάντα Μαργαρίτα | Κουμελάς |
| Υστέρνια | Λυχναφτιά | Καβαλουρκό |
| Σχοινάκι | Παχιά Άμμος | Αγ. Θάλασσα |
| Κουσίνια | Άγ. Ιωάννης | Πάνορμος |
| Καρδιανής ή Γιαννάκη | Αγ. Κυριακής | Ρόχαρη |
| Καλύβια | Σκυλαντάρ | Βαθύ |
| Άγιος Πέτρος | Αγ. Σώστης | Πλατύ Γυαλός |
| Καντάνη | Μαντροκλήσι | |
| Απηγανιά | Κολυμπήθρα | |
| Αγ. Ρωμανός | Αποθήκες | |
| Πανούσα | Παλιός Άγ. Φύλακτος | |
| Πίσω Διαλυσκάρ | Λιβάδα | |
| Εμπρός Διαλυσκάρ | ||
| Πλατιά Άμμος | ||
| Κιόνια | ||
| Σταυρού | ||
| Καλάμια | ||
| Αγκάλη | ||
| Άγ. Φωκάς |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου